Over lootjes trekken
De opkomst van het 'lootjes trekken', een activiteit gekoppeld aan het Sinterklaasgebeuren en sinds enkele jaren ook aan de Kerstvieringen, dateert van begin jaren vijftig van de vorige eeuw. Naast de kleine kinderen, die sinds mensenheugenis door Sinterklaas met cadeautjes worden verwend op vijf december vonden ook 'grotere kinderen' dat zij mochten delen in de feestvreugde.
Lootjes trekken
Het idee van 'lootjes trekken' werd geïntroduceerd, waarbij familieleden, gezinsleden, vrienden op een stukje papier hun naam en een cadeauwens schreven. Deze lootjes werden bijvoorbeeld in een hoed gedeponeerd.
Het was de bedoeling dat iedereen uit die hoed een lootje trok. Het lot bepaalde dan -soms na meerdere keren trekken- voor wie je een cadeautje moest kopen, een rijm en/of surprise ging maken.
Er werden afspraken gemaakt over het te besteden bedrag. Ouders stopten de kinderen die niet zoveel geld hadden soms wat toe om voor het afgesproken bedrag een cadeautje te kunnen kopen. Het plezier dat men aan een surpriseavond beleefde in huiselijke kring, vriendenkring, familiekring was volgens overlevering groot.
Sinterklaasfeest
Een pakjes- of surpriseavond was voor de oorlog geen algemeen verschijnsel. De crisisjaren speelden daarin een grote rol. De toenemende welvaart na de oorlog bood echter meer ruimte voor een geefcultuur, een geschenkenfeest in kader van het oer-Hollandse Sinterklaasfeest.
Het 'stoeltje zetten' op Sinterklaasavond was in veel gezinnen vlak na de Tweede wereldoorlog gebruik. Dit ceremonieel was omgeven door een sfeer van geheimzinnigheid.
Sinterklaas transformeerde echter gaandeweg van onzichtbare magische brenger van wonderbaarlijke gaven tot een opa-achtige kindervriend, die de kinderen met zijn zwarte pieten thuis met een zak vol cadeautjes bezocht. Ouders gaven hun kinderen in eerste instantie veel zelf gemaakte cadeaus en later gekochte cadeautjes.
Ook grote bedrijven zoals de Hoogovens, Shell e.a., de Volksbonden zorgden ervoor dat de kinderen van hun werknemers en leden met Sinterklaas niets tekort kwamen.
Minder bedeelden
In de gemeente Heemskerk bijvoorbeeld organiseerde de Volksbond, een katholieke standorganisatie waarbij veel tuinders waren aangesloten, in het gebouw van de KSA (Katholieke Sociale Actie) een Sinterklaasmiddag voor de tuinderskinderen en kinderen van minder bedeelden.
In 1925 kwam Sint al in hoogst eigen persoon naar het tuindersdorp om de kinderen een handje en een cadeautje te geven.
De 91 jarige Lien Zonneveld, tuindersdochter uit een gezin van achttien kinderen, herinnert zich dat nog heel goed. "Die Sinterklaas was voor ons een soort Godsgeschenk omdat we thuis nauwelijks iets kregen. Onze stoeltjes bleven op 6 december nagenoeg leeg".
Traditie in opkomst
Midden jaren zestig ontdekten ook de scholen het verschijnsel 'lootjes trekken'. In klassenverband werd het Sinterklaasfeest gevierd met een leuke rijm, een cadeautje en soms surprise.
Ook in bedrijven werd rond 1985 het lootjes trekken geïntroduceerd. Het Sinterklaasfeest werd dan een gezellig afdelingsfeestje waarbij collega's elkaar legitiem op humorvolle wijze op de kast konden krijgen.
In de grote steden ontdekten studenten, huisgenoten en vriendenclubs massaal het lootjes trekken. Het over en weer geven van kleine cadeaus kwam als alternatief voor het 'van boven naar beneden' geven van cadeaus zoals dat jaren het geval was bij de traditionele Sinterklaasvieringen.
Internet
Een voorwaarde voor het lootjes trekken was dat alle personen ook echt aanwezig moesten zijn. Dat kon soms een probleem zijn voor mensen die niet dichtbij elkaar woonden. Daar is de laatste jaren verandering in gekomen sinds de opkomst van het internet.
Via de site www.lootjestrekken.nl kunnen de lootjes worden getrokken zonder dat alle deelnemers aan de Sinterklaas-surpriseavond daarbij aanwezig moeten zijn. In 2015 bestond lootjestrekken.nl 15 jaar.
Sinds 2016 is de site ook in het Engels en Duits te gebruiken.
De website drawnames.com is het internationale zusje van lootjestrekken.nl.
Liefdadigheid
In veel gezinnen gelooft men nog heilig in Sinterklaas en wordt de goede man gastvrij onthaald. Sommigen prefereren de Kerstman inclusief het lootjestrekken.nl concept. Wat blijft bij het oer-Hollandse Sinterklaasfeest is de koppeling met liefdadigheidsacties zoals de VARA speelgoedactie, de nacht van de Witte Bedjes, Kinderen voor Kinderen en andere acties.
Voor de initiatiefnemers van lootjestrekken.nl ligt het doneren van gelden aan charitatieve instellingen in lijn met wat er in het verleden gebeurde.
In voorgaande jaren werden onder meer De Sinterklaasbank, KiKa, Artsen zonder Grenzen en Unicef verblijd met een financiële bijdrage.
Meer informatie
Meertens Instituut - Sinterklaas, Zwarte Piet
Mirjam van Leer - "Geven rond Sinterklaas"
NRC - Al die cadeaus deze maand, dat kan ook anders
Jan ter Gouw - Volksvermaken
Wikipedia - Lootjes trekken
Wikipedia - Sinterklaas
Wat is de beste lootjes site?
Tele2 en TechGirl Manon hebben het uitgezocht.
De beste Sinterklaas apps en tips voor je surprise en gedichten!
Online lootjes trekken doe je hier
Wil je de wiskunde achter het lootjes trekken tijdens de lange Sinterklaas- en Kerstavonden doorgronden? Los dan deze puzzels op!
WisFaq! - Lootjes trekken
Kennislink - Gelijk uitpakken
Wil je alles zelf in de hand houden of vertrouw je niet op de digitale techniek? Verstuur dan zelf de lootjes in een ouderwetse envelop!
Wiskundemeisjes - Lootjes Trekken
Tips
Surprises knutselen, rijmen en gedichten met Sinterklaas
Kijk hier voor leuke sinterklaas tips:
Snel en makkelijk een surprise maken
Hulp bij het maken van gedichten
Dit jaar komt Sinterklaas aan in Zaandam
Sinterklaas Startpagina
sinterklaasfan.nl
sinterklaas.kadaza.nl
Ter leering ende vermaeck:
NEN 0512 - Leidraad voor de viering van het Sint-Nicolaasfeest (PDF)
Surprises knutselen, rijmen en gedichten met kerst
Kijk hier voor leuke kerst tips:
Kerst Startpagina
kerst.kadaza.nl